Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati katıldığı bir televizyon programında iktisat gündemini yorumladı
Mart Kolej Escort ayı enflasyon sayılarını kıymetlendiren Bakan Nebati kendisine yöneltilen sorular üzerine bir taraftan ekonomik karşılığı olmayan döviz artışları bir taraftan koronavirüs salgını bir taraftan da Rusya Ukrayna Savaşı nedeniyle dünyada enflasyon Rus Escort olgusunun tartışılır bir hale geldiğini söz etti
Türkiye enflasyondan etkilendi
Bütün dünyada enflasyonun bir gerçeklik haline dönüştüğünü anlatan Nebati bu süreçte en çok etkilenen ülkelerin başında güçte dışa bağımlı olması Sincan Escort ve dövizle bir arada güç fiyatlarının da artması nedeniyle Türkiye’nin geldiğini kaydetti
Büyümeden taviz vermeden enflasyonla da vakte yayarak uğraş etmeyi hedefliyoruz
Haber Küresel televizyonunda katıldığı programda açıklamalar yapan Nebati Yenimahalle Escort dünyanın ekonomiyi soğutarak enflasyonla çabayı nakdî sıkılaşma ve faiz yükseltme üzerine heyeti bir formda yürütmeye başladığına dikkati çekerek şöyle konuştu
Biz karşıt bir hareket yaptık Buna yalnızca mekanik bir anlayışla teknik bir değerlendirmeden çok toplumsal bir karşılığının olması doğrultusunda hareket etmemiz gerekti ‘Büyümeden taviz vermeden enflasyonla da vakte yayarak gayret etmeyi hedefliyoruz ‘ diye yola çıktık Bu periyotta Rusya Ukrayna Savaşı ve sonrasındaki tesirler elbette ki amaçlarımızı bir ölçü ötelemiş olsa bile yazla birlikte toparlamaya başladık Enflasyonla uğraşımızı çok daha anlaşılır bir hale getirdik Toplum da enflasyonla çabayı bizim söylediğimiz biçimde içselleştirmeye başladı Büyümeden taviz vermediğimiz için işletmeler üretime devam ettiler salgın ve savaşın getirdiği imkanlardan faydalanan işletmelerimiz yakın coğrafyaya ihracatlarını artırdılar Böylece bir taraftan üretim ve yatırım artarken başka taraftan da işsizlikle ilgili rastgele bir sorun yaşanmadı
Enflasyonun bu düzeylere gelmesi beklentilerle uyumlu
Pazartesi günü açıklanan enflasyonun beklentilerini karşıladığını lisana getiren Nebati memur maaşlarında minimum fiyatta artışlar olduğunu asrın felaketi sarsıntılarla karşı karşıya kalındığını bunlara karşın enflasyonun bu düzeylere gelmesinin beklentileriyle uyumlu bir biçimde düşüşün sürdüğünü gösterdiğini belirterek şöyle konuştu
Önümüzdeki süreçte Ramazan ayının getirdiği besin fiyat artışlarına karşın bir tarafta emtia fiyatlarında hala sakinliğin devam ediyor olması öbür tarafta döviz fiyatlarının makul düzeylerde hareket etmesinden kaynaklı olarak mayıs ayına girdiğimizde enflasyonun yüzde 50’nin altına ineceğini ve vakit içerisinde daha da düştüğünü göreceğiz Sizi temin ederim ki enflasyonla uğraş konusunda yaptığımız tüm araştırmalarda enflasyonun artacağı beklentilerinin kırıldığını gördük Bu ‘enflasyon düşecek’ beklentisine dönüştü Bir orta enflasyonu tetikleyen sebeplerden birisi beklentilerdeki oran yüzde 40’tı ‘Yarın fiyatlar artacak alayım’ diyerek ilerideki gereksinimini erkene çekme davranışı ve beklentisi kırıldı değerlendirmelerinde bulundu
Enflasyonun tesirinin azaldığının hissedilmeye başlandığını tabir eden Nebati Türkiye’de kış aylarında başka ülkelerden ayrıştığı bir durum olduğunu sera eserlerinin yetiştirildiği bu aylarda maliyet nedeniyle besin fiyatlarının arttığını yaz aylarında ise göreli fiyat düşüşlerinin yaşandığını anlattı
Çiftçinin düzgün korunup kollanması gerek
Bakan Nebati mart ayında en çok artan dana eti ve soğan fiyatlarına ait de değerlendirmelerde bulunarak dünyanın tamamında besin enflasyonunun genel enflasyonun üzerinde seyrettiğine dikkati çekti Nebati Tahıl Koridoru’nun oluşturulmasına karşın Rusya Ukrayna Savaşı nedeniyle yaşanan fiyat artışları ve yüksek düzeye çıkan kuraklığın ülkelerdeki besin enflasyonunu tetiklediğini belirtti
Örneğin Türkiye’ye domates talebinin çok yükseldiğini kaydeden Nebati üreticilerin domatesi geçen yılın yüzde 50 üzerinde bir fiyata dışarıya satmaya başladığını bununla ilgili olarak da Ticaret Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığı ile çalışmalar yürüttüklerini söyledi
Nebati mayıs ayından itibaren tarla eserlerinin çıkmaya başlayacağını haziran ayında bu fiyatların düştüğünü göreceklerine işaret ederek tarım dalında üretim planlamasının değerini vurguladı
Asgari seviyede geçim sağlayan insanların temel besin unsurlarında ayarlama
Nebati Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci ile konuştuklarını söz ederek şunları aktardı
Önümüzdeki seçimlerden sonra soğan patates üzere taban seviyede geçim sağlayan insanların temel besin hususlarından olan bu eserlerin fiyatlarının yükselmesini engelleyici sübvansiyonlara ve eser bazında üretimin muhakkak bir planlamayla yapılması noktasında Tarım Bakanımızla bir muahedeye varmış durumdayız Bununla ilgili hem desenin daha rahat belirlenebilmesi ve üretimin olağan bir düzeyde gitmesi için adımlar atılıyor Biz de Hazine ve Maliye Bakanlığı olarak Ticaret Bakanımıza ve Tarım ve Orman Bakanımıza birebir sözlerde bulunuyoruz Bu düzlemi bizim yakalamamız lazım Televizyon programlarında ya da tarlada insanları soğanın patatesin kıymetli olduğunu konuşmaktan çıkarmamız lazım Bu bizim sorumluluğumuzda Önümüzdeki süreçte yapılması gereken şey fiyatlar yükseldiyse çiftçi keyifli olsun zira bizim çiftçiye gereksinimimiz var para kazansın O periyotta tüketiciye bir ziyanı varsa tüketiciye yüklenecek yükün kamu tarafından karşılanması gerektiği noktasında bir maliyeci bakış açısıyla değil toplumsal duruş açısıyla sözümü net olarak ortaya koyayım
Bizim üretimi belirli bir standart çerçevesinde ve Türkiye’nin gerçeklerine ve gereksinimlerine uygun bir formda yönetiyor olmamız gerek
Nebati fiyatların yükselmesinde daima bir hatalı aramaktan fazla bu işlerin belirli bir plan çerçevesinde yapılması kamunun gerektiğinde elini taşın altına koyması noktasında çekinmemesi gerektiğinin altını çizerek şöyle konuştu
Gıda değerli ve vazgeçilmez bir emtia Bizim burada yapmamız gereken aracıların fiyatları artırıp artırmaması elbette ki çok değerli burada önlem alınmadığında fahiş fiyat katlamaları olabiliyor lakin tıpkı vakitte bizim üretimi aşikâr bir standart çerçevesinde ve Türkiye’nin gerçeklerine ve gereksinimlerine uygun bir halde yönetiyor olmamız gerek
İnsanların ucuz fiyata et yemesini sağlamamız gerekiyor
Kasıtlı olarak fiyatları yükseltenlerin üzerine vergi müfettişlerinin incelemeleri ile gittiklerini söz eden Nebati şu bilgileri verdi
Aynı vakitte Ticaret ve Tarım Bakanlıklarımızın da tıpkı adımları atıyor olması lazım Şayet bunlarla ilgili fahiş bir gelir elde ediyorlarsa bunların engellenmesi gerekiyorsa yapılması gereken şey o anda bir kısıtınız varsa ithalat yoluyla da insanların ucuz fiyata et yemesini sağlamamız gerekiyor
Vadesi azaltılmış her eserde fiyatlar düşer ve enflasyona da olumlu katkı sağlar
Nebati alacak vadelerinin fiyat artışları üzerindeki tesirine de dikkati çekerek uzun periyotlar boyunca hastanelerin üniversitelerin ödemelerinin yıllara sari olduğunu Bakan olduktan sonra Devlet Gereç Ofisi’nden bir ilanda bulunduklarını belirtti Malını satanın parasını 90 gün içerisinde alması gerektiğini ilan ettiklerini lisana getiren Nebati şöyle devam etti
Bazen 36 aya kadar çıkan tahsilatını alamamış üreticiler vardı Artık biz bu hususta taviz vermeden 3 aya düşürdük ve geçen yıl prestijiyle üniversitelerde bunu uyguladık Üniversitelerin borcunu kapattık hatta teşekkür ettiler sağ olsunlar Bununla ilgili olarak bir üniversite rektörü ‘Bir firma bile mal satımına girmekten imtina ederken artık en az 10’a yakın firma giriyor ne olursunuz bu mevzuda taviz vermeyin ‘ dedi Aralıkta önlemlerimizi güzel almıştık Kasamızda düzgün bir paramız da vardı Ulaştırma ve Tarım Bakanını kendim aradım ‘Ne kadar gereksiniminiz var Piyasada kimsenin alacağı kalmasın’ dedim ‘Sen Hazine ve Maliye Bakanı mısın ‘ diye latife yaptılar Adil ve Vahit Beyefendiler Doğrusunu yapmamız lazım
Gıdada 30 günde öbür eserlerde de azami 45 60 gün içerisinde ödemenin yapılmasının mecburî hale getirilmesi lazım
Kamuya iş yapan rastgele birisi parasını ne vakit alacağını bilmediği için ödeme planını da yapamayacağını tabir eden Nebati şunları kaydetti
Aslında yapılması gereken şey kamu borçlarını şahsa bağlı olmaksızın yaptığı işi maliyet ve kasa hesaplamalarına nazaran 45 60 90’ıncı gün hangisiyse o gün ödemek zorunda olsun O gün ödenmediği takdirde parasını alamayan kişi nasıl ki borcunu ödemediğinde bir faizle karşı karşıya kalıyorsa devlet de onun finansal maliyetini karşılasın Kasada para varsa kamu yöneticisi bunu ödemiyorsa zimmet cürmüyle da cezalandırılsın Market için de gerçek olan şey şudur ben Bakan Yardımcısıyken bununla ilgili çok çalışma yaptık bir türlü neticelendiremedik Besinde 30 günde öbür eserlerde de azami 45 60 gün içerisinde ödemenin yapılmasının zarurî hale getirilmesi lazım lakin bu kanun yahut bununla ilgili düzenlemenin herhalde artık önümüzdeki süreçte yapılma üzere bir sonucu çıkacaktır Yalnızca marketlerde kamuda değil Türkiye’de her süreçte öngörülebilirliğin sağlanması lazım Öngörülebilirliğin olmadığı hesap kitabın yapılmadığı bir dünya nizamında iş hakikat dürüst yürümez Onun için ben bu hususta üreticilerden yanayım Marketler de bu mevzuda şikayet etmeyecektir ona nazaran yapılarını oluştururlar Net olarak ödeme vadesi azaltılmış her eserde fiyatlar düşer ve enflasyona da olumlu katkı sağlar
Çok güçlü önlemler aldık
Depremin iktisada tesirine yönelik bir soru üzerine Nebati geçen yıl mayıs ayı ile birlikte EYT ve enflasyonu da düşünerek çok güçlü önlemler aldıklarını söz etti
Nebati bu tedbirlerle birlikte yeni yıla çok güçlü bir kasa ile girdiklerini vurgulayarak şöyle konuştu
Deprem sabahı görevlendirildiğim yer olan Şanlıurfa’ya geçerken hazırlığımız yaptık ve Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan öğle saatlerinde AFAD’a ödenmesi gereken 100 milyar lirayı söz ettiler Biz çabucak kaynak oluşturarak bu ölçüsü tahsis ettik ve şu ana kadar da 40 milyar lirasını ödemiş durumdayız Bizim bu mevzuda rastgele bir düşüncemiz yok
Sürekli güncellenmekle bir arada sarsıntıdan kaynaklı 104 milyar dolarlık bir servet kaybının olduğunu söz eden Nebati bu yıkımın ruhsal ve manevi yarasının da çok büyük olduğunun altını çizdi
Afet olayına hiçbir vakit maddi açıdan bakmadık
Afet olayına hiçbir vakit maddi açıdan bakmadıklarını vurgulayan Nebati şunları kaydetti
Bu olaya insani olarak bakıyoruz Bölgedeki arkadaşlarımıza da ‘ne çeşit talep varsa bunların tamamının karşılayacağımızın garantisini verin’ dedim Zira kıymetli olan bizim yaraları sarmamız 104 milyar dolarlık kayıp var ancak bunun bir de bütçeye tesiri var Bizim bu yıl 4 5 trilyonluk bir bütçemiz var Yalnızca Etraf ve Şehircilik Bakanlığımızın alt üst yapı konutlar vesaire tamamının maliyeti 2 trilyon lira bu yıla tesiri 600 milyar lira Sarsıntıdan ötürü kayıpları da koyduğumuz vakit 1 trilyon liralık bir yükümüz var Bizim bütçe üzerindeki bu yükü karşılamamız lazım birebir vakitte servet kaybımızı giderecek önlem almamız lazım Bununla bir arada de enflasyonla uğraş etmemiz lazım
Nebati bu yıla yapılan güçlü girişin yanında devam eden üretim ihracat ve yatırımlarla bir ölçü nefes aldıklarını lisana getirerek başlayan inşaat çalışmalarının da büyük bir canlılık yaratacağını tabir etti
2 çeyrekten itibaren büyümeye bir tesiri olacak
Oluşan servet kaybının tesirinin birinci çeyrekte göründüğünü anlatan Nebati şöyle dedi
Hızlanan inşaat çalışmalarıyla çimento seramik üzere pek çok alanda gelir arttı Bu inşaat çalışmalarının hem üretimin artmasına hem de ulusal gelirin birinci çeyrekteki kaybının telafi edilmesi noktasında tesirinin olacağını düşünüyoruz 2 çeyrekten itibaren büyümeye bir tesirinin olacağını düşünüyoruz
Kayıplar az değil lakin bunu çok süratli bir halde telafi edeceğiz
Nebati bilhassa zelzele bölgelerindeki organize sanayi bölgeleri ve küçük sanayi sitelerindeki üretimin bir an evvel başlaması ve hızlandırılması için de bir kaynak oluşturduklarını lisana getirerek bu kaynakla da vatandaşların süratli bir formda kendi kentlerine tekrar intikal etmesine intibaklarının suratı gerçekleşmesini sağlayacaklarını anlattı
Deprem yardımları
Geçen ay gerçekleşen Milletlerarası Bağışçılar Konferansı’nda 7 milyareuroluk bir ölçüye ulaşıldığına işaret eden Nebati bunun 1 milyar eurosunun Suriye’ye 6 milyar eurosunun da Türkiye’ye verildiğini tabir etti
Nebati bu ölçünün 1 7 milyar eurosunun hibe 4 3 milyar eurosunun da projelere aktarılacağını lisana getirerek şöyle konuştu
Başta Dünya Bankası olmak üzere birçok kurum afetin ne kadar şiddetli olduğunu gördükten sonra ölçülerin artırılması ve hacmin genişletilmesi noktasında adımlar atıyor Burada belediyelere ve kamu kurumlarına çok iş düşüyor Zira proje karşılığında verilecek bunlar Kayıplar az değil fakat bunu çok süratli bir halde telafi edeceğiz
Çeklerle ilgili karşılıksız kaşesi basılmayacağı kararı uzatılacak
Nebati zelzele bölgesindeki esnaf ve firmaların ödemelerine ait de bir düzenleme getirdiklerini anımsatarak şu halinde konuştu
Çeklerle ilgili 6 Şubat’ı baz alarak 6 Nisan’a kadar çeklerin ödenmesiyle ilgili rastgele bir sorun olmayacağını karşılıksız kaşesi basılmayacağını muhakkak bir ölçü varsa onun alınabileceği tarafında bir karar çıkarmıştık Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ile de görüştük bunu 1 Mayıs’a kadar uzatma eğilimindeyiz
Biz diyoruz ki 15 Mayıs’ta faizler artmayacak
Türkiye İktisat Modeli’nin geleceğine ait bir soru üzerine Nebati bu modelin uzun periyodik araştırmalar sonucu oluşturulduğunu ve Türkiye’ye has olduğunu vurguladı
Nebati dünyanın konjonktürün ve koşulların daima değiştiği bir ortamda enflasyonla karşı karşıya kalınabileceğini anlatarak burada değerli olanın alt gelir düzeyindeki insanların kayıplarını telafi etme noktasında atılan adımlar olduğuna işaret etti
Çeşitli güzelleştirmelerle vatandaşların enflasyon karşısında ezilmesini bir ölçü engellediklerini kaydeden Nebati şöyle devam etti
Şimdi engellenen kısım prestijiyle faizleri düşürürken bize ‘faizleri artırın’ dediler Beni arıyordunuz artık alandayım soruyorum 6’lı masa iktisat siyaseti olarak faizleri artıracak mı artırmayacak mı Artık faizleri artıracağız diyemediler Faiz artırın diyorsanız bize bedelinin ne olacağını söylemek zorundasınız ABD faizleri artırdığı için bankaları battı Biz diyoruzki 15 Mayıs’ta faizler artmayacak Bu siyasetimizde rastgele bir değişiklik olmayacak Türkiye İktisat Modeli oturdu Bu bir meydan okumadır Meydan okumalardan biri politik arenada ‘dünya 5’ten büyüktür’ demekse ikinci meydan okuma da biz sizin politikalarınızla değil sancılı bir geçiş olsa bile bu siyasetlerinizi terk ederek Türkiye’ye özgün işsizliği azaltan üretimi artıran bir siyaset uygulamaktır
Kasada paranın olması onun saçılması manasına gelmiyor
Kılıçdaroğlu’nun bayram ikramiyelerine yönelik yaptığı açıklamanın hatırlatılması üzerine Nebati kasada paranın olması onun saçılması manasına gelmediğini söyledi Kasadaki paranın karşılığının EYT’lilerin alacağı maaş ve ikramiyeler olduğunu tabir eden Nebati şunları belirtti
Kasanın idaresi farklı bir şey kasada paranın olması farklı bir şey Ben 8 bin 500 lirayı vereceğim demek hakikat değil Hiçbir gerçekliği yoktur 300 milyar liralık bir yük getireceksin pekala bunun kaynağı nedir Milletin aklıyla oynamasın kimse