İsrail’de başbakanlık koltuğuna Binyamin Netanahu’nun oturmasının akabinde ülkede sular durulmuyor
Tartışmalı yargı ıslahatı Çankaya Escort ve Filistinlilere yönelik saldırgan hal Tel Aviv’de huzursuzluğa neden oldu
Netanyah’nun siyasetleri İsrail’i karıştırdı
Haftalar boyunca cadde ve sokakları dolduran İsrailliler Netanyahu’nun izlediği siyasetlere reaksiyon gösterdi
Eski Başbakan ve muhalefetteki Keçiören Escort Yesh Atid’in Gelecek Var önderi Yair Lapid şovlarda yaşanan şiddet olayları sonrası Ülke iç savaşa sürüklenebilir uyarısı yaptı
5 krizle karşılaştı
Netanyahu hükümeti vazifede bulunduğu yaklaşık 3 5 ayda başta Etimesgut Escort tartışmalı yargı ıslahatı ve onun yol açtığı kitlesel protestolar olmak üzere 5 farklı krizle karşı karşıya kaldı
ABD Lideri Joe Biden’ın Netanyahu ile yakın gelecekte görüşmeyeceğini açıklaması çok sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir ile Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in Filistinlilere yönelik aşırılık yanlısı tavırları ve bunun sonucunda İsrail’in Arap ülkeleriyle olağanlaşmayı sürdürme umutlarının azalması hükümetin yaşadığı krizler ortasında
İsrail’in caydırıcılık siyasetine gölge düştü
İsrail polisi ile Yahudi yerleşimcilerin ramazan ayında Mescid i Aksa’ya baskın düzenleyerek ibadet eden Müslümanlara saldırması alandaki durumu kötüleştirirken Netanyahu’nun iki devletli tahlil ve Filistin topraklarında yerleşim ünitesi inşası üzere hususlarda Avrupa Birliği AB ile anlaşamaması milletlerarası alanda İsrail hükümetinin yaşadığı zorluklar olarak öne çıktı
Netanyahu’nun İran’ın nükleer belgesinde ilerleme kaydedememesinin yanı sıra İsrailli yedek subayların yargı ıslahatının ilerlemesi durumunda vazife bırakma uyarısı İsrail’in caydırıcılık politikasına gölge düşürdü
Netanyahu iğneyi de çuvaldızı da muhalefete batırıyor
Netanyahu ise bütün bunlar karşısında evvelki hükümete liderlik eden İsrail muhalefetini suçlamayı tercih etti
İsrail Başbakanı ülkeye yönelik roket taarruzları ve Filistinlilerin aksiyonlarına ait pazartesi günü yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında eski hükümeti gaye aldı
Netanyahu Ülkemiz akın altında ve bu artık başlamadı Geçen yıl Hamursuz Bayramı’nda Tapınak Dağı’nda Yahudilerin Mescid i Aksa’ya verdikleri isim benzeri provokasyonlar oldu diye konuştu
Sorunları nihayetinde çözeceğiz
Önceki hükümet periyodunda terör saldırılarının iki katına çıktığını savunan Netanyahu caydırıcılığı yine sağlayacaklarını ve biraz vakit alsa da kendilerine kalan bu problemleri nihayetinde çözeceklerini söyledi
Önceki hükümeti suçladı
Netanyahu İsrail’in geçen yıl Lübnan ile imzaladığı deniz hududu muahedesine ait ise şunları söyledi
Önceki hükümet Hizbullah ile karşılığında hiçbir şey almaksızın devlet topraklarını ve gaz rezervlerini düşmana teslim ettiği bir mutabakat imzaladı ve bu teslimiyet mutabakatının terör örgütüyle çatışmayı uzak tutacağını söyledi
Ama tam da uyardığımız üzere oldu bilakis taarruzlar arttı ve caydırıcılık ziyan gördü
Netanyahu berbatlaşan durumdan muhalefeti sorumlu tuttuğu konuşmasında Artık bizim vaktimiz bizim sorumluluğumuz Beni tanıyorsunuz fikirsizce hareket etmem Daha evvel de yaptığımız üzere düşmanlarımızı yeneceğiz sözlerini kullandı
İsrail’de 29 Aralık 2022’de vazifeye başlayan Netanyahu hükümetinin bu kısa müddette karşılaştığı 5 kriz şöyle
Yargı ıslahatı sonucunda yaşanan iç kriz ve kitlesel gösteriler
Netanyahu hükümetinin yargı reformuyla İsrail Yüksek Mahkemesinin yetkisini azaltmaya yönelmesi ülkede 14 hafta evvel başlayan ve ne vakit sona ereceği belirli olmayan kitlesel şovların fitilini ateşledi
Yüz binlerce İsraillinin katıldığı protestolarda yatırımların ülkeden çekileceği ve iç savaş endişesiyle yedek subayların misyonlarını yerine getirmeyi reddettiği ihtarları yapıldı
Şiddetli sokak protestoları ve devlet kurumlarındaki muhalefet Netanyahu’ya geri adım attırdı
Netanyahu liderlik ettiği koalisyonun çoğunluğu oluşturduğu İsrail Meclisinde 5 13 Nisan’da Musevilerin kutladığı Hamursuz Bayramı sonuna kadar yargı ıslahatını ertelediğini duyurdu ve Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’un mesken sahipliğinde muhalefetle müzakerelere yeşil ışık yaktı
Buna rağmen Netanyahu’nun yargı reformundan çabucak vazgeçmeye niyetli olmadığını düşünen muhalefet müzakerelerin gölgesinde geniş çaplı şovlara devam ediyor
Hükümet ve muhalefetin uzlaşmaya varamaması durumunda ülkede anayasal bir krizin patlak vermesinden tasa ediliyor
Güvenlik krizi
İsrail Hava Kuvvetleri’nin yanı sıra özel kuvvetler ve istihbaratta vazifeli yüzlerce yedek subayın Yüksek Mahkeme’nin zayıflatılması halinde misyonlarını bırakacakları ihtarıyla yeni bir kriz doğdu
Hava Kuvvetleri’nin operasyonel karargahında denetim komuta planlama ve istihbarat üzere değerli roller üstlendiği söz edilen 100’ü aşkın yedek asker 23 Mart’ta yargı düzenlemesini protesto hedefiyle başlatılan boykota katıldığını açıkladı
Ülkede yedek subayların yargı ıslahatına karşı bu atılımıyla İsrail ordusu da kendini birinci defa iç siyasetin içinde buldu
Güvenlik yetkilileri ve uzmanlar daha evvel gibisi yaşanmayan bu gelişmenin İsrail’in caydırıcı gücüne olumsuz tesirinin olduğunu ve yakın vakitte yapılacak rastgele bir askeri planı etkilediğini söz ediyor
İsrailli analistler bu gelişmelerin Netanyahu’nun siyasi ve güvenlik atılımlarını İran nükleer evrakı sorununa ağırlaştırmasına da mani olduğunu düşünüyor
İsrail ile ABD ortasında esen soğuk rüzgarlar
İsrail’de kitlesel şovlara yol açan yargı reformu Netanyahu ile ABD Lideri Biden ortasındaki uyuşmazlığı da gözler önüne serdi
Biden’ın Netanyahu’nun Beyaz Saray’a davet edilip edilmeyeceği sorusuna Hayır yakın vakitte değil karşılığını vermesiyle Washington ve Tel Aviv ortasında esen soğuk rüzgarlar gün yüzüne çıktı
İsrail’de bir hükümet kurulduktan kısa mühlet sonra başbakanı Beyaz Saray’a davet etmek ABD liderlerinin sıklıkla yaptığı bir şeydi Lakin Biden İsrail hükümetinin kurulduğu birinci haftalarında Netanyahu’ya rastgele bir davet göndermedi
Biden ile Netanyahu ortasında yapılan telefon görüşmelerinde yakın vakitte görüşme olacağı bilgisi verildi lakin bu görüşme iddia edilen vakitte gerçekleşmedi
Nitekim Washington Netanyahu’nun yasa dışı yerleşim üniteleri ve İsrail Filistin ortasındaki iki devletli tahlile ait izlediği siyasetten ve tartışmalı yargı reformundan duyduğu rahatsızlığı açıkça lisana getirdi
Filistin topraklarında artan gerilim
Filistinlilere yönelik ırkçı aksiyon ve telaffuzlarıyla tanınan Yahudi yerleşimlerin destekçisi çok sağcı bakanlar Smotrich ve Ben Gvir’in Netanyahu’nun 2022 sonunda kurduğu koalisyon hükümetinde vazife almasıyla işgal altındaki Filistin topraklarındaki tansiyon tırmandı
Ancak Netanyahu’nun Ulusal Güvenlik Bakanı Ben Gvir başkanlığındaki Yahudi Gücü Partisine ve Maliye Bakanı Smotrich liderliğindeki Dini Siyonizm Partisine muhtaçlığı olduğu biliniyor
Bu partilerin ayrılması ve hükümetin düşmesi durumunda Netanyahu’nun rüşvet yolsuzluk ve vazifesi berbata kullanma suçlamalarıyla yargılanmasının yolu açılabilir
Filistinlilere karşı izlenen sert siyasetler sonucunda bölgede tansiyon yükselirken İsrail’in 2020’de Birleşik Arap Emirlikleri Bahreyn Sudan ve Fas’la imzaladığı ve daha sonra diğer Arap ülkeleriyle genişletmek istediği olağanlaşma mutabakatı planları da akamete uğradı
İki yılı aşkın müddet evvel İsrail’le bağlantılarını olağanlaştıran bu ülkeler de Mescid i Aksa ihlalleri başta olmak üzere Tel Aviv’in Filistinlilere yönelik siyasetleri nedeniyle birçok sefer Netanyahu hükümetini kınayan açıklamalar yaptı
Avrupa Birliği’nin İsrail’le yerleşim anlaşmazlığı
İsrail hükümeti işgal altındaki Doğu Kudüs ve Batı Şeria’daki milletlerarası hukuka ters Yahudi yerleşim ünitelerine karşı çıkan AB ile ilgilerinde de sorun yaşıyor
İsrail mart ayında AB’den ülkenin iç uyuşmazlıklara müdahale etmemesini istemiş AB ise İsrail’in iç işlerine müdahale edildiği suçlamasını reddetmişti
Bu ihtilaf İsrail’in Filistin topraklarındaki yasa dışı yerleşim faaliyetleri ve işgal altındaki Kudüs başta olmak üzere Batı Şeria’da Filistinlilere ilişkin konutların yıkılması ve tahliye edilmesi tarafında izlediği siyasetle ilgili taraflar ortasında aslında var olan mevcut uyuşmazlığı büyüttü
İsrail’de iç savaş ihtimali
Öte yandan İsrail Demokrasi Enstitüsü tarafından geçen ay yürütülen araştırma sonucuna nazaran ülkede şiddetli bir iç savaş çıkma mümkünlüğünün kuvvetle beklenen olduğunu düşünenlerin sayısında artış var
Ancak çoğunluk hala bunun pek beklenen olmadığına inanıyor Sol kesimde iç savaş ihtimali yüksek diyenlerin oranı merkez ve sağa nazaran daha fazla
Araştırmaya nazaran iştirakçilerin yaklaşık yarısı Netanyahu’nun yargı reformuna karşı düzenlenen şovlara dayanak veriyor
Maliye Bakanı Smotrich’in Filistin halkı diye bir şey yoktur açıklamasına sol ve merkezin çoğunluğu katılmazken sağda ise yalnızca azınlık bir kesim buna itiraz ediyor
İsrail’in tartışmalı yargı reformuyla ilgili ABD’nin bakış açısını göz önüne alıp almaması gerektiği konusunda da İsrail kamuoyu tekrar ikiye bölünmüş durumda